W ramach cyklu „Rozmowy o regionie” 17 czerwca 2025 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle odbyło się spotkanie z dr. Danielem Krzysztofem Nowakiem, historykiem i regionalistą.
Dr D.K. Nowak specjalizujący się w tematyce związanej z austriackimi katastrami gruntowymi, tj. Metryką Józefińską (1785-1789), Metryką Franciszkańską (1819-1820) i Stałym Katastrem tzw. Katastrem Galicyjskim (1848-1863), podkreślił, że podział administracyjny Polski rozpoczął się już w okresie rozbicia dzielnicowego, w wyniku czego wyodrębniły się cztery główne prowincje. Omówił zmiany terytorialne z okresu staropolskiego, kiedy to okolica przynależała do trzech województw: krakowskiego, sandomierskiego i ruskiego. Oś wykładu stanowiła historia reform administracyjnych regionu Jasła w okresie przynależności do monarchii habsburskiej. Scharakteryzował zmiany, które miały miejsce na terenie Galicji w okresie przedautonomicznym. Podstawową jednostką administracyjną był cyrkuł, na czele którego stał starosta. Najmniejszą jednostką, wprowadzoną przez władze austriackie po III rozbiorze Polski, było dominium, które obejmowało jedną lub kilka miejscowości należących do tego samego właściciela ziemskiego. W okresie autonomicznym, na skutek kolejnych zmian w 1867 roku po likwidacji cyrkułów, nastąpił podział Galicji na 74 powiaty. Historyk scharakteryzował zmiany granic samego powiatu jasielskiego w kolejnych latach i przedstawił urzędujących w tym czasie starostów.
Temat wykładu, wydawać by się mogło dość trudny, zgromadził uczestników, którzy byli nim niezwykle zainteresowani i jak się okazało, posiadali wiedzę w tym zakresie. Świadczyła o tym emocjonująca i ożywiona dyskusja, która wywiązała się po zakończonej prelekcji. Było także wiele pytań dotyczących m.in.: działania i kompetencji jednostek administracyjnych i ich wpływu np. na rozwój Jasła i okolicy, czynników decydujących o miejscu i lokalizacji danej struktury, procedury spisywania dóbr uprawnych, miast-twierdz i komór celnych w Galicji, funkcjonowania państwa w sferze podatków czy losów ksiąg z cyrkułu jasielskiego po jego likwidacji.
