30 września 2024 roku gościem XVIII Jasielskiego Festiwalu Literackiego był Tomasz Różycki, poeta i prozaik. Tematem spotkania była jego książka prozatorska „Złodzieje żarówek” (określona mianem „wybitnej narracji europejskiej”), uhonorowana nagrodą literacką Grand Continent 2023, której wręczenie odbyło się w sercu masywu Mont Blanc na wysokości 3466 m n.p.m.
Pisarz odsłonił kulisy napisania „Złodziei żarówek”. Przykry incydent uszkodzenia laptopa i zniszczenia plików z powieścią, nad którą pracował dwa lata, zmotywował go do pracy nad nowym tekstem. Aby odreagować stresującą sytuację, postanowił napisać zupełnie coś innego. Sięgnął w głąb własnej pamięci, do siermiężnego peerelowskiego dzieciństwa, które upłynęło w blokowisku na opolskich Chabrach.
Tylko dzięki pamięci i wyobraźni przywracamy przeszłość do tu i teraz. Inaczej wszystko może przepaść w sposób naturalny – tłumaczył pisarz.
Akcję umieścił w wielkomiejskim bloku, którego mieszkańcy, aby przetrwać, bez względu na własne sympatie czy antypatie, muszą się zjednoczyć. Bliskie sąsiedztwo powoduje, że ludzie są zmuszeni wejść w głębsze relacje (np. poprosić o zmielenie kawy, czy obejrzenie meczu).
Narratorem uczynił małego chłopca – Tadeusza, który zdarzenia filtruje przez własne emocje i wrażliwość. To także opowieść o dojrzewaniu, pełna symboli i metafor (np. korytarz bez żarówek jako metafora przejścia w dorosłość). Pisarz przypomniał ówczesną, trudną, socjalistyczną rzeczywistość, system kartkowy, kolejki za artykułami pierwszej potrzeby. Aby złagodzić podszytą strachem codzienność, wprowadził w narrację sceny humorystyczne, które przyrównał do filmów Barei. Uwagę uczestników spotkania zwróciła okładka, zaprojektowana przez graficzkę Alicję Białą.
Barwna opowieść Tomasza Różyckiego, czytane fragmenty tekstu i żywe przykłady były dla odbiorców znakomitą lekcją literatury i historii. Dla autora książka mówi o przyjaźni, miłości i pożegnaniu, jednak ostatecznie jej interpretację zostawia czytelnikowi.
Spotkanie prowadziła dr Barbara Sokołowska.
Partnerami projektu są: Jasielski Dom Kultury i I LO im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
