22 października 2021 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Jaśle, w ramach cyklu „Rozmowy o regionie”, odbył się wykład Piotra Hudymy „Akcja Pensjonat – czy historia wojenna Jasła jest intrygująca?”.
Piotr Hudyma rozpoczął od objaśnienia terminu, czym jest historia regionalna i jak należy ją odczytywać w kontekście historii Polski, Europy, świata.
Jasło jest moją małą ojczyzną, jest rajem moich lat dziecinnych – powiedział na wstępie.
Historia staje się bliższa jeśli dotyczy czegoś konkretnego. Często nawet nie zdając sobie sprawy, obcujemy z historią regionalną codziennie, kiedy mijamy np. elementy krajobrazu czy architektury, które skrywają w sobie pamięć przeszłości i ślady minionych wydarzeń. Zwolennicy kultury postmodernistycznej podkreślają znaczenie historii lokalnej. Ważna jest mikrohistoria, która poszerza możliwości poznawcze. Bardziej oczywiste stają się wówczas związki człowieka ze środowiskiem geograficzno-przyrodniczym i innymi ludźmi. W ten sposób lepiej zrozumiemy kontekst historyczny. Podał przykład Glorietki w Parku Miejskim, wybudowanej z okazji pobytu cesarza Franciszka Józefa, który uczestniczył w manewrach wojskowych.
Ważne, aby pamiętać, że historia regionu jasielskiego rozciągnięta jest w czasie, a jego badania zawsze będą odnosić się do Jasła, w którym wszystko się organizowało. Warto znać specyfikę tego regionu – zaznaczył.
Pamiętać przy tym należy, że najpełniejszy rozkwit Jasła – przed drugą wojną światową – to II połowa XIX wieku, okres autonomii galicyjskiej. To czas, kiedy rozwija się gospodarka, przemysł naftowy, kolej i transport. W mieście znajdują się instytucje i urzędy państwowe a elity intelektualne kształcą się na europejskich uczelniach. Jasło, nazywane wówczas Wiedniem Północy, było ośrodkiem życia kulturalnego, gospodarczego, społecznego, mającym wielki wpływ na rozwój regionu.
Piotr Hudyma mówił o specyfice Jasła i regionu w czasie II wojny światowej.
Historia wojenna Jasła jest wyjątkowa – ocenił.
W Jaśle były urzędy, sąd i więzienie przez co miasto stało się centrum terroru hitlerowskiego, przeciw któremu były skierowane wszelkie akcje ruchu oporu jak np. odbicie więźniów w spektakularnej Akcji „Pensjonat” czy zdobycie broni i amunicji z niemieckiego magazynu w Akcji „Gamrat”. Nigdzie też nie miało miejsca tak planowe i systematyczne niszczenie miasta. Starosta Walter Gentz podjął decyzję ograbienia a następnie zburzenia Jasła, w wyniku którego pozostało tylko 7% budynków.
Macie cały wachlarz propozycji i form, które pozwalają poznać historię – zwrócił się do uczestników.
Polecił publikację Wiesława Hapa „Tej nocy spełnił się sen o wolności”, fabularyzowany dokument krośnieńskiej Telewizji Obiektyw „Akcja Pensjonat” i autorski komiks „Akcja Pensjonat w 114 obrazkach, 21 portretach i niewielu słowach”, które w swej formule z pewnością dotrą do młodego widza. Zachęcił do udziału w Jasielskim Marszu Wolności, który od 2013 r. odbywa się ku czci uczestników i ofiar akcji z 5/6 sierpnia 1943 r.
Wykładu wysłuchali uczniowie wraz z opiekunami z Zespołu Szkół Technicznych i Zespołu Szkół Usługowych i Spożywczych w Jaśle.
Piotr Hudyma jest absolwentem I LO w Jaśle oraz filozofii i etnografii na UJ w Krakowie. Był redaktorem naczelnym „Telewizji Jasło”, „Obiektywu Jasielskiego” i Tygodnika Regionalnego „Nowe Podkarpacie”, współpracownikiem rzeszowskich „Nowin” i Telewizji Rzeszów. Od 2005 r. działa samodzielnie jako twórca interdyscyplinarny – aktywny w sferze malarstwa, komiksu, grafiki komputerowej i dziennikarstwa. Ma w swoim dorobku wystawy malarskie: „Zdarta płyta” (2007), „Nafta: Ludzie i pejzaże” (2014); „skończone/nie/skończone” (2014); plenerowe wystawy komiksowe: „Akcja Pensjonat” (2013), „Łukasiewicz w Jaśle. Lata przełomu” (2013). Autor publikacji: „Akcja Pensjonat w 114 obrazkach, 21 portretach i niewielu słowach” (2018), „Personariusz historyczny Korony Polskiej czyli poczet tablicowy postaci heroicznych pierwszego państwa albo kto był kim w dawnej Polsce i Litwie?” (2020). Od kilku lat na blogach i portalach społecznościowych systematycznie przedstawia cykle grafik pod zbiorczym tytułem „obrazkizkontekstem”, które w części poświęcone są promowaniu historii.
